Zentrum für Integration und Migration
Rosa- Luxemburg- Straße 50
99086 Erfurt

ALMANYA’DA HAMİLELİK SÜRECİ VE DOĞUM SONRASI REHBERİ

Mülteci statüsüne sahip bir aile olarak bir çocuk beklediğinizi öğrendikten sonra tabiatıyla yapılacak birçok işlem var. Hele ki sistemini bilmediğimiz, dilini yeni öğrendiğimiz bir ülkede bu hususlar önemli kaygı sebebi olabilmektedir. Sözkonusu rehber bu kaygılarınızı belli bir seviyede dahi olsa gidermek için hazırlanmıştır.

1. SAĞLIK VE SOSYAL GÜVENCE

Jobcenter tarafından size sağlanan sağlık güvencesi hamilelik ve doğum sürecindeki tüm masraflarınızı karşılamaktadır. Kadın doğum doktorundan reçeteli ilaçlara, ebe hizmetinden, doğum öncesi eğitimine ve tabii ki en önemlisi hastanedeki doğuma kadar hiçbir sağlık hizmeti için ödeme yapmanıza gerek yoktur.

A) Kadın doğum uzmanı (Frauenärztin) bulunması

Sözkonusu doktor tüm hamilelik boyunca takibinizi yapacak doktordur. Bir muayenehanede görev yapmaktadır. Türkiye’de takibinizi yapan doktor genelde doğuma da girebiliyorken Almanya’da sistem bu şekilde işlemiyor. Bir doktor hamilelik süresince takibinizi yapıyor, ancak doğuma önceden kayıt yaptırdığınız bir hastanedeki tanımadığınız bir doktor giriyor. Söz konusu doktoru hamileliğinizin başında araştırıp buluyorsunuz. Bu takip edecek jinekoloğu 3 aya kadar değiştirebiliyorsunuz. 3 aydan sonra ise doktoru değiştirme imkanınız bulunmamaktadır.

Normal bir hamilelikte ilk 30 haftada ayda bir, 30 haftadan sonra haftada bir CTG (kalp atışı kontrolü) yapılmakta, aylık periyodik muayeneler de devam etmektedir. Sigorta firması (Krankenkasse) 1’i detaylı (18. Haftada) toplamda 3 ultrasonu karşılamaktadır. Daha fazla ultrason talep edildiği takdirde muayenehane ilave ücret alabilmektedir. Herhangi bir acil durumda mesai saatlerinde takibinizi yapan doktora, mesai saatleri dışında hastane acil birimlerine başvurulmalıdır.

Doktorunuz size bir annelik defteri (Mutterpass) hazırlamaktadır. Bu defteri gerek normal hayatta, gerek bütün resmi işlemlerde yanınızda taşımanız faydalı olacaktır.

B) Hastane seçimi:

Almanya’da özel-devlet hastanesi ayrımı bulunmamaktadır. Doğum yapmak istediğiniz hastaneyi siz seçiyorsunuz. Hastane seçim süreci çok profesyonel işlemektedir. Hastaneler kişilerin doğum sürecine dair bilgi alması için haftalık veya aylık seminerler (Infoabend-Sprechstunde) düzenlemekte, sözkonusu etkinliklerde hastaneyi, doğum odalarını gezdirip bilgi vermekte ve sorulara yanıt vermektedirler.

Doğum için kayıtlar genellikle 24. haftadan sonra yapılamaktadır. Ancak 24 haftaya gelmeden, öncelikle hastanelerin internet sitelerinden detaylı bir inceleme yapmanızı, inceleme sonucunda seçilen hastanelerin bilgi seminerlerine katılmanızı tavsiye etmekteyiz. Bu şekilde hastaneyle dair karar vakitlice verilebilir.

Hastanelerde standart 2 kişilik odalar bulunmaktadır. Eğer bir odada tek kalınmak isteniyorsa, aile odası (Familienzimmer) talep edilebilir. Familienzimmer için gecelik yaklaşık 60 Euro’ya mal olmaktadır. Önemli bir diğer nokta ise hastane normal doğumda 3 gün, sezeryanda ise 7 gün gözetim altında tutmaktadır..

C) Ebe (Hebamme) bulunması

Almanya’da doğum sonrası bakım için bir ebeyle anlaşılmaktadır. Ebe doğumdan sonra eve gelip bebeğin gelişimini, herhangi bir rahatsızlığı olup olmadığını kontrol etmekte, bakımını yapmakta, gerekirse de çocuk doktoruna yönlendirmektedir. Sözkonusu ebenin masraflarını sağlık sigortası karşılamaktadır. Ancak özellikle tanınmış ve kaliteli hizmet veren ebelerin takvimleri 5-6 ay öncesinden dolmaktadır. Bu nedenle hamileliğin en geç 3-4. aylarında bir ebeyle anlaşılmış olması tavsiye edilir.

Ebe konusunda çevreden ve doğum yapmayı planladığınız hastaneden bilgi alabilirsiniz. Ayrıca bazı şehirlerde “Hebammennetzwerk”ler bulunmaktadır. Bu network aracılığıyla da müsait ebe sorulup, ebelerle irtibata geçilebilmektedir.

D) Doğum öncesi kurs

Almanya’da doğuma hazırlık kursları (Schwangerschaftsvorbereitungskurs) verilmekte ve bu kursların maliyeti sağlık sigortasınca karşılanmaktadır. Bu kursları anlaşmalı olduğunuz ebeden veya doğum yapmayı düşündüğünüz hastaneden alabilirsiniz.

2. MALİ DESTEKLER

A) Jobcenter tarafından verilen Mehrbedarf:

Mutterpass ile Jobcenter’a başvurulması halinde, hamilelik nedeniyle artan ihtiyaçlar çerçevesinde aylık verilen yardım miktarı hamileliğin 13 haftasından itibaren hamileliğin sonuna kadar yaklaşık olarak 62 Euro arttırılmaktadır.

B) Jobcenter tarafından hamile giyimi ve bebeğin temel ihtiyaçları için verilen yardım (SchwangerschaftsbekleIdung und Babyerstausstattung)

En geç hamileliğin 7. ayında Jobcenter’a yazılı olarak başvurulmalıdır. Hamile giyim ihtiyaçları için yaklaşık 240 Euro, bebeğin mobilya ve giyim ihtiyaçları için yaklaşık 620 Euro ödenebilmektedir Bunlar dışında kişisel ihtiyaç durumuna bağlı olarak (mont, ayakkabı, manto gibi) tek seferlik ilave bir yardım da alınabilmektedir.

Söz konusu yardımlar için kullanılabilecek matbu dilekçe örnekleri aşağıda yer almaktadır. (Akabinde Jobcenter verilen yardımların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını görebilmek için fatura, fiş, hesap dökümü gibi tamamlayıcı belge talep edebilmektedir. Bu nedenle çocuk için yapılan harcamaların baştan itibaren mümkün mertebe faturalarının saklanması faydalı olabilir).

C) Çocuk Parası (KIndergeld):

(Kindergeld): Yaklaşık 190 Euro’dur. Bebeğin doğumu sonrasında Familienkasse’ye doğum belgesi (Geburtsurkunde) ve gerekli diğer bazı evraklarla başvurulmaktadır. Jobcenter’ın bu meblağı verilen yardımdan genellikle hemen kesmeye başlaması nedeniyle ilave bir gelir sayılmaz. Esasen Jobcenter tarafından yapılan kesintinin telafi edilmesi için başvurulması gerekmektedir.

D) Federal Anne ve Çocuk Vakfı finansal desteği (Unterstützung beı der Bundesstıftung Mutter und Kınd)

Yalnızca hamileler başvurabilmektedir. Hamilenin mevcut gelirleri (sosyal yardım dahil) yeterli değilse, Federal Anne ve Çocuk Vakfı kişinin durumuna bağlı olarak aylık finansal destek sağlayabilmektedir.

Sözkonusu mali desteğe ancak Caritas, Deutsches Rotes Kreuz ve Diakonie gibi yardım kuruluşları vasıtasıyla başvurulabilmektedir. Örneğin Caritas’ın hamileler için Esperanza isimli özel hamilelik ve doğum danışmanlığı (Schwangerschaftsberatung) bulunmaktadır. Hamilelik süresi içerisinde bu birimlerden danışmanlık için randevu alınabilir. Bu yardım kuruluşları finansal durumunuzu incelemekte ve eğer yardıma ihtiyaç duyduğunuza kanaat getirirlerse sizin adınıza söz konusu federal desteğe başvuru yapmaktadır.

Burada önemli olan hususlardan biri bu federal mali desteğin, Jobcenter tarafından ilave gelir olarak değerlendirilmemesidir. Diğer bir ifadeyle Jobcenter Federal Vakıf’tan aldığınız yardım miktarı için sizden kesinti yapamamaktadır.

3. ANNELİK İZNİ (MUTTERSCHUTZ)

Annelik izni (Mutterschutz):

Almanya’da Mutterschutz kanunen doğumdan 6 hafta önce başlar, doğumdan sonraki 8 haftada biter. Ancak bazı doktorlar, tıbbi nedenlerle Mutterschutz’u 1-2 hafta önce de başlatabilmektedir.

Mutterschutz başladıktan sonra anne adayı çalışamaz, aynı şekilde kursa da gidemez. Bu süreçte anne adayı eğer bir entegrasyon kursuna devam ediyorsa, kurs dondurulabilir ve anne doğumdan sonra başlamak istediği tarihte entegrasyon kursuna yeniden devam edebilir.

4. DOĞUM SONRASI ÇOCUĞUN OTURUM HAKKI VE DİĞER RESMİ İŞLEMLER

(Önemli bir not: Almanya, Amerika ve Kanada’nın aksine doğumla vatandaşlık hakkı sunmamaktadır. Diğer bir ifadeyle T.C. vatandaşı olan anne-babanın Almanya’da doğan çocuğu doğduğu gibi Alman vatandaşlığı elde edememektedir. Uyruğu, anne-babanın uyruğudur. İleride belli şartları karşılaması halinde çocuğun Alman vatandaşlığına geçme hakkı bulunmaktadır. Bu husus “Süresiz oturum ve Alman vatandaşlığına geçiş bilgi notunda” ayrıca açıklanacaktır.)

A) Çocuğun doğum belgesi (Geburtsurkunde):

Çocuğun doğum belgesi için
gerekli evraklar:
– Doğum belgesi formunun doldurulması (hastane veriyor)
– Uluslararası Aile Cüzdanı’nın (Familienbuch) fotokopisi – Anne-Babanın Türk pasaportu fotokopileri
– Anne babanın Oturum belgesi (Aufenthaltstitel) fotokopileri (Mevcut ise annebabanın mülteci seyahat belgesi (Reiseausweis) fotokopilerini de ilave edebilirler.

Bu evrakların hazırlanıp hastaneye teslim edimesi sonrasında hastane bu başvuruyu belediyenin ilgili birimine (Standesamt) iletmektedir. 4-5 hafta içerisinde de Standesamt doğum belgesi için randevu vermektedir.

(Önemli: Hastaneler bazı durumlarda anne-babanın da doğum belgesini talep edebilmektedir. Normal şartlarda Konsolosluklardan kolayca alınan bu belge mevcut şartlarda pek tabii ki temin edilememektedir. Bu evrak olmazsa olmaz bir evrak değildir. Yerine Türk pasaportu da kabul edilmektedir. Bu konu Belediyenin ilgili birimi Standesamt’dan da teyit edilmiştir.)

Doğumhanede çocuk doğduktan hemen sonra ebe çocuğun ismini yazdığı için doğum gerçekleşmeden çocuğun isminin belirlenmiş olması önem arzetmektedir. Almanya’da genel olarak anne ve yenidoğan normal doğum sonrası 3 gün, sezeryen sonrası 7 gün hastanede misafir edilmektedir. Bu süre içerisinde hastanenin “Patientaufnahme” (hasta kabulü) bölümünde çocuğu doğum belgesi için form doldurulmakta, yukarıda bahsedilen evraklar teslim edilmektedir.

Standesamt tarafından hazırlanan doğum belgesi çocuğun varlığı ve hayatının kalanındaki diğer tüm resmi işlemleri için referans oluşturmaktadır. Bu belge bir kere hazırlandıktan sonra değiştirilmesi çok ama çok zordur. Bu nedenle çocuğun isminin doğru bir şekilde yazılmış olması büyük önem arzetmektedir.

Özellikle yenidoğanın isminde veya soyisminde Türkçe karakter mevcut ise bazı karışıklıklar yaşanabilmektedir. Bazı Standesamt’lar Türkçe karakterle kayıt yapabilmekteler. Halihazırda anne babanın soyismi alman karakterleri ile kaydedilmiş ise, çocuğun soyismi ile anne-babanın soyisminde yazı karakteri farkı ortaya çıkabilmektedir. Buna mahal vermemek için azami dikkat gösterilmeli, anne-babanın soyadı nasıl kayıtlı ise çocuğun adının da aynı karakterlerle kaydedilmesinin sağlanmasını tavsiye ediyoruz.

B) Yenidoğan için bir çocuk doktorundan (KInderarzt) randevu alınması:

Çocuğun periyodik muayeneleri bulunmaktadır. Hastane çocuk için bir “Çocuk Muayene defteri” (Kinderuntersuchungsheft) hazırlamakta, aileye teslim etmektedir. Genel olarak çocuğun ilk 2 muayenesi Hastanede yapılmaktadır. Bu defterin kapağında çocuğun bir sonraki periyodik muayenesinin ne zaman yapılması gerektiği yazmaktadır.

Anne ve çocuk hastaneden taburcu edildikten hemen sonra, bir sonraki periyodik muayene için bir çocuk doktorundan vakit geçirmeksizin randevu alınmalıdır. Bu hususta gecikme olduğu takdirde, doktorların yoğunluğuna bağlı olarak yenidoğanın olması gerektiği tarihte muayene olamama riski ortaya çıkabilmektedir.

C) Çocuğun sağlık sigortasının yapılması (FamIlIenversIcherung):

Alman sağlık sisteminde yenidoğan çocuğun sağlık sigortası için Jobcenter’a ayrıca başvuru yapmaya gerek bulunmamakta, doğrudan sağlık sigortası firmasına ”Familienversicherung” olarak yapılan başvuru yeterli olmaktadır.

Normalde bu başvuru ancak çocuğun doğum belgesiyle yapılabilmektedir. Ancak çocuğun doğum belgesinin en erken 4 haftada geldiği dikkate alındığında, bu süre içerisinde acil bir durumda veya periyodik muayene tarihi geldiğininde çocuğun muayenesi problem olabilmektedir. Bu nedenle sigorta firmaları (örn. AOK) çocuğun doğum belgesi hazır olduğu anda teslim edilmek üzere,

  • Anne-babanın sağlık sigortası kartı
  • Hastane tarafından çocuk için verilen
    Kinderuntersuchungsheft fotokopisi
  • Gerekli formun doldurulması

ile birlikte işlemi başlatabilmekte, başvurudan sonra 3-4 hafta içerisinde de çocuğun sağlık kartını adrese yollayabilmektedir. Bu şekilde çocuk sağlık sigortası kartı ile sorunsuz bir şekilde hastaneye ve doktora başvurabilmektedir. Bu nedenle hastane çıkışı sonrasında vakit kaybetmeksizin bu başvurunun yapılması tavsiye edilmektedir. (Kart henüz ulaşmamış olsa dahi, çocuk AOK sistemine kayıt olmuş olacağı için kart gelmeden çocuk için AOK’dan Mitgliedbescheinigung (üyelik yazısı) alınıp bu belgeyle de çocuk muayene
olabilmektedir)

D) Çocuğun oturum işlemi:

Çocuğun oturum işlemi için 2 seçenek bulunmaktadır

1. SEÇENEK: OTURUM YASASI’NIN (AUFENTHALTGESETZ) 33. MADDESİ’NE GÖRE:

Söz konusu madde Almanya’da oturum hakkı olan anne-babanın Almanya’da doğan çocuğunun re’sen anne babasının oturum süresi kadar oturum hakkına sahip olduğunu ifade ediyor.

İşlemi bağlı bulunulan ilçe belediyesi yabancılar şubesi (Ausländerbehörde) yürütmektedir. Bu şekilde çocuk 18 yaşına kadar anne-babanın oturumu olduğu müddetçe oturum izni almaktadır. Ayrıca çocuk herhangi bir seyahat belgesine sahip olmadığı için, çocuğa Yabancılar için olan Resiseausweis’da (Reiseausweis für Ausländer – Gri renkli olan seyahat belgesi) düzenlenmektedir ve işlem 4-6 hafta sürmektedir.

Bu yöntemle çocuğun evrakları (elektronik oturum belgesi (e-aufenthaltstitel) ve seyahat belgesi) mültecilik prosedürlerine takılmadan kısa sürede temin edilebilmektedir.

Sözkonusu işlemler için gerekli evraklar;

  • Yabancılar şubesinden temin edilerek doldurulmuş form
  • Çocuğun doğum belgesi
  • 2 adet biyometrik fotoğraf (çocuğun)
  • Çocuğun sağlık sigorta kartı fotokopisi

2. Seçenek: Çocuk için BAMF’a ayrıca iltica başvurusunda (Asylantrag)
bulunulması:

Bu seçenekte çocuk için BAMF’a ayrı bir iltica başvurusu yapılmakta, BAMF anne-babanın iltica gerekçelerini çocuk için de geçerli saymaktadır. BAMF bu başvuruyu olumlu sonuçlandırdıktan sonra, çocuk da aynı anne baba gibi mülteci statüsüne geçmekte, oturum iznini de aynı anne-babası gibi Oturum Yasası’nın 25 Madde 1 veya 2 Fıkrası çerçevesinde almaktadır. Anne-babaya sağlanan 3 yıllık oturum hakkı ve Mülteci seyahat belgesi (Reiseausweis – Mavi renkli olan) çocuğa da verilmektedir.

Esasen kanun koyucu Almanya’da iltica hakkı/mülteci statüsü tanınmış kişiler için, yani 3 yıllık oturuma sahip olan kişiler için 1. seçeneği (Oturum yasasının 33 Maddesi çerçevesinde oturum verilmesi) oluşturmuştur.

2. seçenek, yani çocuk için ayrı bir iltica başvurusu yapılması ise esasen anne-babanın iltica başvurusunun sonuçlanmaması, olumsuz sonuçlanması, veya henüz kararın beklenmesi durumları için geçerlidir.

Toparlamak gerekirse, anne-babanın mülteci statüsü tanınmış ve 3 yıllık oturum hakkı verilmiş ise, 1. yöntemi kullanmaları tavsiye edilmektedir, ancak 2. yöntemi de tercih etmek hakkı vardır.

Ancak anne-babanın iltica başvurusu henüz sonuçlanmamış, veya reddedilmiş ise, dolayısıyla geçici şekilde oturum iznine sahip ise 2. yöntemi tercih etmeleri gerekmektedir.

E) Çocuğun Jobcenter’a kaydının yapılması (yardımlar için):

Ailenin aldığı yardımların hanenin yeni birey sayısına gore yeniden düzenlenmesi için çocuğun Jobcenter’a kaydının yapılması elzemdir.

Yakın zamana kadar Jobcenter çocuğun doğum belgesi olsa dahi, oturum izni gelmediği sürece yardımları arttırmamaktaydı. Oturum işlemi de uzun sürebildiği için yardımların olması gerektiği seviyeye yükseltilmesi uzun zaman alabilmekteydi.

Söz konusu meselenin önemli bir probleme dönüşmesi sonrasında Federal Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı 18.07.2017 tarihli yazısıyla, “iltica hakkı/mültecistatüsü/geçici koruma statüsü verilmiş ailelerin Almanya’da doğan çocuklarının Oturum Yasası’nın 33 Maddesine göre re’sen, yani otomatik olarak oturum hakkını elde ettiğini, dolayısıyla bu çocukların sosyal yardım alma haklarını doğumla beraber kazandığını, çocuğun oturum işlemlerinin tamamlanması uzun sürse dahi ailenin çocuğun doğum belgesi ve kendi oturum izinlerini Jobcenter’a ibraz etmelerinin yeterli olduğunu, Jobcenter’ın çocuğun oturum belgesini beklemeden yardımlar için gerekli düzenlemeleri yapıp yardımları gecikmesizin ödemesi gerektiğini” ifade etmiştir. (Sözkonusu yazı ekte yer almaktadır)

Açıkçası halen birçok Jobcenter çalışanı yeni yönergeyi bilmemekte, eski uygulama çerçevesinde başvuruları reddedebilmektedir. Bu nedenle çocuğun doğum belgesi temin edildikten sonra aile;

  • kendi oturum kartları
  • çocuğun doğum belgesi
  • ekli Federal Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı 18.07.2017 tarihli yazısını

ibraz ederek Jobcenter’a başvurmaları halinde yardımlar çocuğun oturum işlemleri tamamlanmadan da ödenmeye başlanabilecektir.

F) Çocuk parası (KIndergeld) başvurusunun yapılması:

Federal düzeyde her bir çocuk için yaklaşık olarak 192 Euro yardım yapılmakta, bu yardım alındığı için de Jobcenter bu parayı verilen yardımdan otomatik olarak kesmektedir. Bu nedenle çocuk parası başvurusunun gecikmeksizin yapılması gerekmektedir.

  • Sözkonusu başvuru, bulunulan şehirdeki Familienkasse’ye aşağıdaki evraklarla
    birlikte yapılabilir.
  • Çocuğun doğum belgesi.

Sizin ve çocuğun vergi numarası (Çocuğun vergi numarası doğum belgesinin hazırlanması akabinde 2 hafta içindeotomatik olarak adresinize gönderilmektedir)

  • Daha önce verilmiş ise çocuk parası numarası (Kindergeldnummer)
  • Yardımın yatacağı Banka hesap IBAN numarası
  • Kindergeld Başvuru formu (Kindergeldantrag) ve Çocuk Eki’nin (Anlage Kind) doldurulması.
  • Yardımın yatacağı Banka hesap IBAN numarası